Zwanger en werken

Wanneer vertel je op je werk dat je zwanger bent? Mag je tijdens werktijd naar de verloskundige? En moet je voorzorgsmaatregelen nemen op je werk nu je zwanger bent? Als zwangere krijg je te maken met rechten en plichten op je werk.

Wanneer vertellen?

Je bent wettelijk verplicht uiterlijk 3 weken voor ingang van je zwangerschapsverlof aan je werkgever te vertellen dat je zwanger bent. Voor je werkgever is het uiteraard prettiger als je dit eerder doet. Zo kan hij of zij alvast op zoek naar een geschikte vervanger.

Wist je dat je op het moment dat je je werkgever vertelt dat je zwanger bent, je recht hebt op wettelijke bescherming tijdens je zwangerschap en tijdens de periode dat je borstvoeding geeft?

Zwangerschapsverklaring

Met een zwangerschapsverklaring kan je werkgever een zwangerschapsuitkering aanvragen. Je kunt de verklaring aan je verloskundige vragen. Zij zal de verklaring voor je maken en ondertekenen. Op de zwangerschapsverklaring staat:

• dat je zwanger bent
• wanneer de vermoedelijke bevallingsdatum is
• je persoonlijke gegevens
• je burgerservicenummer

Zwangerschapsverlof

Je mag maximaal 6 weken voor de uitgerekende datum met verlof gaan. Je bent echter verplicht om minimaal 4 weken voor de uitgerekende datum te stoppen met werken. Het totale verlof duurt 16 weken. Je hebt dus altijd minimaal 10 weken na je bevalling vrij ook wanneer de baby later dan gepland geboren wordt. Met je zwangerschapsverklaring kun je je verlof aanvragen. Als je in loondienst bent, krijg je een zwangerschaps- en bevaluitkering die gelijk is aan je salaris.

Heb je een partner? Dan heeft deze ook recht op kraamverlof. Sinds 1 januari 2019 krijgen partners eenmaal het aantal werkuren per week aan geboorteverlof. Werkt de partner bijvoorbeeld 5 dagen 6 uur per dag? Dan krijgt hij of zij 30 uur verlof: 5 x 6 werkuren. De werkgever betaalt het loon tijdens dit verlof volledig door. De werknemer kan de verlofdagen van het geboorteverlof naar eigen inzicht opnemen. Maar moet dit wel doen binnen 4 weken na de geboorte van het kind.Momenteel hebben partners recht op 5 dagen betaald kraamverlof en aansluitend 3 dagen ouderschapsverlof.

Per 1 juli 2020 kunnen partners maximaal 5 weken (5 keer het aantal werkuren per week) aanvullend geboorteverlof opnemen. Tijdens het verlof krijgt de partner geen salaris, maar een uitkering van het UWV. Partners hebben recht op aanvullend geboorteverlof als het kind op of ná 1 juli 2020 geboren wordt. Zij moeten het aanvullend geboorteverlof opnemen binnen 6 maanden na de geboorte van het kind. En zij moeten eerst het geboorteverlof van 1 week hebben opgenomen.

Ouderschapsverlof

Na je zwangerschaps- en bevallingsverlof, kun je ook ouderschapsverlof opnemen. Meestal wordt dit verlof niet doorbetaald. Tijdens je verlof bouw je geen vakantie-uren op. Je hebt recht op 26 weken aaneengesloten verlof of je kunt die uren verdelen over een langere periode, bijvoorbeeld door 1 dag per week vrij te nemen. Je hoeft het ook niet gelijk te doen. Je hebt recht op ouderschapsverlof tot je kind 8 jaar is.

Hoe je je verlof in wilt richten hangt van heel veel factoren af. Overleg dit met je werkgever. De rijksoverheid geeft meer informatie over ouderschapsverlof. Na afloop van de verlofperiode heb je het recht om weer te gaan werken voor het aantal uren dat in je arbeidsovereenkomst staat. Het opnemen van ouderschapsverlof verandert hier niets aan.

Zwanger en ZZP-er?

Ben je zelfstandige of ben je werkloos, dan gelden er andere regels dan wanneer je in loondienst bent. Wanneer je als zelfstandige werkt dan moet je bij de UWV een uitkering aanvragen. Voor zwangerschap en bevalling samen heb je recht op 16 wekenuitkering. Elke week krijg je een uitkering voor 5 werkdagen. Je krijgt dus geen uitkering voor de zaterdagen en zondagen. De uitkering duurt minimaal 16 weken. Je hebt altijd recht op 10 weken uitkering ná de bevalling. De hoogte van je uitkering hangt af van je inkomen in het kalenderjaar voordat je zwanger werd. De uitkering is nooit hoger dan het minimumloon.

Werkomstandigheden

Je werkgever is verplicht om de gezondheid van jou en jouw kind tijdens de zwangerschap en periode van borstvoeding te beschermen. Hij of zij moet er dus voor zorgen dat je veilig kunt werken. Uitgangspunt is wel dat je je eigen werk kunt blijven doen, in je eigen functie en op je eigen werkplek. Er zijn bepaalde werkomstandigheden die risicovol zijn voor je zwangerschap. Overleg met je werkgever als je:

• tijdens je werk wordt blootgesteld aan trillingen (vrachtauto’s, landbouwmachines), ioniserende straling (straling van radioactieve stoffen), chemische stoffen of infectierisico’s
• fysiek zwaar werk hebt, zoals vaak tillen, trekken, duwen of dragen.
• als je in nacht- of ploegendienst werkt.

Op de website van het RIVM vind je allerlei informatie over zwangerschap en werk: de risico’s en beschermende maatregelen. Denk aan: lichamelijk zwaar werk, stress en het werken met gevaarlijke stoffen en dieren. Maar ook hoe je infecties kunt voorkomen.

Aangepast werk

Heb je inderdaad zwaar of risicovol werk, dan moet je werkgever het werk aanpassen en je eventueel ander werk geven. Je kunt ook overleggen met de bedrijfsarts (Arbo-dienst) of inlichtingen vragen bij de Arbeidsinspectie. Daarnaast:

• kun je je werkgever vragen om extra pauzes als je erg moe bent.
• ben je niet verplicht om ‘s nachts te werken of om over te werken.

Bedrijfsarts

Soms biedt een werkgever een (vrijwillig) preventief consult bij de bedrijfsarts aan. De bedrijfsarts kan risico’s tijdens het werk in kaart brengen en de werkgever hierover adviseren.

Zwangerschapsdiscriminatie

Bijna de helft van de vrouwen heeft te maken met zwangerschapsdiscriminatie. Voor sommige vrouwen betekent dit zelfs dat ze hun baan verliezen. Zwangerschapsdiscriminatie is bij de wet verboden. De Algemene wet gelijke behandeling stelt dat zwangere vrouwen recht op gelijke behandeling. Zwangerschapsdiscriminatie kun je melden bij het College voor de Rechten van de Mens (https://mensenrechten.nl/)

Werken na de bevalling

De eerste 6 maanden na de bevalling heb je recht op extra pauzes om te kolven. Daarnaast ben je ook niet verplicht om ’s nachts te werken of om over te werken.